شرحی بر نمایش سنتی در چین
نمایش سنتی در چین یکی از غنی ترین و متنوع ترین سنت های هنری در جهان است که به طور عمده شامل مکتب های گوناگونی از جمله مکتب جنوبی، مکتب شمالی و اپرای پکن می شود. هر یک از این مکاتب ویژگی های منحصر به فردی دارند که در ادامه به آن ها می پردازیم.
نمایش سنتی در چین
ویژگی اصلی کشور چین و مردم آن این است که در برابر پدیده های فرهنگی وارداتی مقاومت نمی کنند. یکی از دلایل رشد فرهنگ و هنر در چین، به ویژه در دوران حکومت سلسه “یوآن” ، این است که چینیها در سه مرحله با فرهنگهای وارداتی روبهرو می شدند. ابتدا بخش های مناسب فرهنگ های غیربومی را به راحتی می پذیرفتند و از آن ها بهرهبرداری می کردند. سپس این عناصر پذیرفته شده را با فرهنگ چینی ادغام می کردند و در نهایت، با گذشت زمان، این فرهنگ های جدید را به عنوان بخشی از فرهنگ چینی به جهان صادر می کردند.
علاوه بر این، با تغییر سلسله های حکومتی، فرهیختگان چینی دچار آسیب یا کنار گذاشته شدن نمی شدند و به این ترتیب، تداوم فرهنگی حفظ می شد. نمایشنامه های عصر یوآن در چین از منابعی مانند داستان های کهن، افسانه ها، تاریخ، حماسه و حتی حوادث معاصر الهام می گرفتند و شخصیت های این آثار از همه اقشار جامعه انتخاب می شدند. در این نمایشنامه ها، زنان نیز در کنار مردان به ایفای نقش می پرداختند و اسامی آنها در کنار مردان ثبت شده است. نمایش سنتی در چین دارای مکاتب مهم و تاثیرگذاری است که از میان آن ها میتوان به مکتب جنوبی، مکتب شمالی و اپرای پکن اشاره کرد.
مکتب جنوبی
مکتب جنوبی، بیشتر در مناطق جنوب چین رواج داشت و از مهم ترین فرم های نمایش سنتی در چین محسوب می شود. این مکتب به ویژه در قرن ۱۴ در منطقه “هانگ چو” ظهور کرد. این مکتب بسیار پرطرفدار بود و ۵۰۰ سال دوام آورد. از ویژگی های مکتب جنوبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نمایش در مکتب جنوبی می تواند دارای بیش از ۵۰ پرده باشد که هر کدام نامی مستقل دارد.
- معمولا دارای پایان خوش هستند.
- در هر پرده یک شخصیت فرعی هدف نویسنده و داستان را شرح می دهد.
- هم دارای تک خوانی و هم زوج خوانی و جمع خوانی هستند.
- سبک موسیقی آرام و ملایم که اغلب آرام و ملودیک است و با استفاده از سازهای زهی و بادی سنتی اجرا می شود.
- نمایش ها اغلب بر اساس داستان های عاشقانه و تاریخی با محوریت احساسات و عواطف شخصیت ها ساخته می شدند و بسیار اخلاق گرا بودند.
مکتب شمالی
مکتب شمالی در مناطق شمالی چین و به خصوص در پکن رواج داشت. در دوره یوآن، بهترین درام نویسان در شمال چین به ویژه در پکن زندگی می کردند. به این ترتیب شیوه ای به نام مکتب شمالی ایجاد کردند که به علت تاثیر گرفتن از مکتب جنوبی، دارای غنای بیشتری بود. جالب است بدانید برتولت برشت، نمایشنامه نویس معروف آلمانی، نمایشنامه ای بر اساس متن درام نویس مکتب شمالی “لی چینگ فو” به نام دایره گچی قفقازی نوشت.
- اغلب دارای پایان خوش بودند.
- نمایش ها چهار پرده داشتند که در صورت لزوم بین آنها میان پرده ای به نام “چیه تسه” قرار می گرفت تا از بار تراژدی کم کند.
- حضور بازیگران زن در کنار بازیگران مرد.
- غیر از شخصیت اصلی، باقی شخصیت ها به صوت عادی مکالمه می کردند.
- موسیقی پرهیجان و ریتمیک که در پایان یک دو بیتی ضربی یا یک رباعی، نمایش را نتیجه گیری می کردند.
اگه علاقه داشتی میتونی یه سر به این مطلب هم بزنی: شرحی بر خدایان سه گانه هندو
اپرای پکن
اپرای پکن که به عنوان مشهورترین و پرطرفدارترین فرم نمایش سنتی در چین شناخته می شود. در ۱۷۹۰ برای برگزاری جشن هفتادمین سال تولد امپراطور، بهترین اجراکنندگان نمایش از همه مناطق چین فراخوانده شدند. بسیار یاز این هنرمندان در پکن ماندند و از درهم آمیختگی آثارشان، اپرای پکن به وجود آمد و به عنوان یک نماد ملی فرهنگی در چین شناخته شد. اپرای پکن از ترکیب عناصر مکتب های جنوبی و شمالی شکل گرفته و دارای خصوصیات زیر است:
- اپرای پکن یک فرم جامع هنری است که در آن آواز، موسیقی، رقص، حرکات رزمی و بازیگری بهطور هماهنگ با هم ترکیب می شوند و به متن توجه کمتری می شود.
- دارای نظم دقیق و معماری خاص و ساده صحنه است که این سادگی، تغییرات سریع صحنه را ممکن می سازد.
- یک گردش به دور صحنه به معنی سفری طولانی است.
- نوازندگان در طول اجرا در معرض دید تماشاگران قرار دارند.
- در این نمایش، شخصیت ها به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند: شنگ (شخصیت مرد مثبت)، دن (شخصیت زن)، جینگ (شخصیت با صورت های نقاشی شده )، و چو (شخصیتهای دلقک و کمدی).
- یکی از ویژگی های برجسته اپرای پکن، استفاده از ماسک ها و آرایش های غلیظ و نمادین است که هر رنگ و طرح نشان دهنده ویژگی های خاصی از شخصیت ها است. به طور مثال قرمز نشانه درستی و وفاداری، سفید نشانه مکاری و حیله، زر نشانه هوشمندی و …
- بازیگران برای اجرا در اپرای پکن باید دوره سخت و طولانی خاصی را از سن ۷ تا ۱۲ سالگی شروع کنند.
- موسیقی، زمان نمایش را تنظیم می کند و ضرب کل نمایش را نگه می دارد.
- سازهای استفاده شده در اپرای پکن شامل سازهای زهی، بادی و کوبه ای است.
- ۳۰۰ لباس برای نقش ها و موقعیت های مختلف اپرای پکن وجود دارد که تیپ، سن و موقعیت اجتماعی بازیگر را تعیین می کند.
- طرح اژدها بر روی لباس نشانه امپراتور، ببر نشانه قدرت و مردانگی، شکوفه درخت آلو نشانه عمر دراز و جذابیت و زنانگی است.
نوع اجرا در این مکاتب
اجرای نمایش سنتی در چین با دقت بالا و تمرین های سخت انجام می شود. هنرمندان معمولا از سنین کودکی شروع به آموزش دیدن می کنند و تکنیک های موسیقی، آواز، حرکات بدنی و بازیگری را به مدت چندین سال یاد می گیرند. هر مکتب، با سبک های خاص خود در اجرا، موسیقی، رقص، و بیان هنری، بازتابی از زندگی و اعتقادات مردم چین در دوره های مختلف است. صحنه های نمایش معمولا ساده ولی نمادین هستند و بیشتر تمرکز بر عملکرد بازیگران و موسیقی قرار دارد.
کلام آخر
در کل، نمایش سنتی در چین به عنوان یکی از اشکال پیچیده و زیبای هنر نمایشی جهان شناخته می شود و هر کدام از مکاتب جنوبی و شمالی و اپرای پکن ، نقش مهمی در توسعه و حفظ این میراث فرهنگی ایفا کرده اند.
