شرحی بر مکتب ادبی رئالیسم

مکتب ادبی رئالیسم یکی از جریان های مهم ادبی در قرن نوزدهم است که در واکنش به مکتب رمانتیسم شکل گرفت. این مکتب به بازتاب دقیق و واقعی زندگی روزمره مردم عادی و شرایط اجتماعی آن ها می پردازد. برخلاف رمانتیسم که به احساسات و تخیلات اغراق آمیز گرایش داشت، رئالیسم به دنیای واقعی و عینی توجه می کند. در ادامه به بررسی کامل این مکتب ادبی خواهیم پرداخت:

خاستگاه مکتب رئالیسم

رئالیسم به عنوان یک جنبش ادبی در اواسط قرن نوزدهم، به ویژه در فرانسه، در واکنش به مکتب رمانتیسم پدید آمد. این جنبش در دهه ۱۸۴۰ میلادی، به خصوص با آثار نویسندگانی چون گوستاو فلوبر و انوره دو بالزاک، برجسته شد. نویسندگان رئالیستی با مشاهده ی زندگی واقعی و توجه به جزئیات دنیای اجتماعی و انسانی، می خواستند تصویری دقیق و منطقی از زندگی مردم عادی و محیط اجتماعی شان ارائه دهند.

رئالیسم در واکنش به تغییرات بزرگ اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی در قرن نوزدهم شکل گرفت. در این دوره، انقلاب صنعتی که از اواخر قرن هجدهم در انگلستان آغاز شد و در قرن نوزدهم در سراسر اروپا گسترش یافت، تاثیر عمیقی بر جامعه گذاشت. این انقلاب باعث مهاجرت گسترده مردم از روستاها به شهرها شد و شرایط کاری و زندگی در کارخانه ها را برای طبقات کارگر به شدت دشوار گرداند. نویسندگان رئالیست قصد داشتند تا واقعیت های اجتماعی – مانند فقر، کار سخت، و نابرابری های طبقاتی – را در آثار خود به تصویر بکشند.

با رشد طبقه متوسط و کارگر در جوامع شهری، مخاطبان ادبی نیز تغییر کردند. این طبقات جدید تمایل داشتند آثاری را بخوانند که با مشکلات و زندگی روزمره شان همخوانی داشته باشد، نه داستان های خیالی و احساساتی که مخاطبان طبقات اشرافی به آن علاقه داشتند. رمانتیسم به شدت بر تخیل، احساسات شخصی و قهرمان پروری تمرکز داشت. با ورود به دوره ای جدید، بسیاری از نویسندگان و منتقدان ادبی احساس کردند که این رویکرد با واقعیات اجتماعی و سیاسی روزگارشان همخوانی ندارد.

آن ها بر این باور بودند که هنر باید واقعیت ها را بازتاب دهد، نه اینکه مردم را به دنیای خیال و احساسات اغراق شده بکشاند. این نقد از رمانتیسم باعث شد رئالیست ها تلاش کنند تا حقیقت های تلخ و دشوار زندگی را بدون اغراق به تصویر بکشند.

ویژگی های مکتب رئالیسم

1. توجه به واقعیت:  همانطور که اشاره شد، آثار رئالیستی به بازتاب دقیق و جزئیات زندگی روزمره و محیط اطراف می پردازند. نویسندگان این مکتب تلاش می کنند تا واقعیت را به شکلی بدون اغراق و خیال پردازی بازتاب دهند.

2. تمرکز بر جامعه و طبقات اجتماعی: در رئالیسم، روابط اجتماعی، تضادهای طبقاتی، و مشکلات زندگی شهری و روستایی به دقت بررسی می شوند.

3. شخصیت پردازی دقیق: شخصیت ها در آثار رئالیستی معمولا از طبقات مختلف اجتماعی آمده و به شکلی واقع گرایانه توصیف می شوند. آن ها نه قهرمانانه اند و نه شیطان صفت، بلکه انسان های معمولی با نقاط ضعف و قوت خاص خودشان هستند.

4. زبان ساده و روان: نویسندگان رئالیستی از زبانی ساده و نزدیک به زبان مردم عادی استفاده می کنند. دیگر خبری از شاعرانگی زبان رمانتیسم در این آثار نیست.

5. توصیف دقیق محیط: نویسندگان رئالیست محیط های اجتماعی و جغرافیایی را با دقت و جزئیات بسیار توصیف می کنند تا به خواننده حس واقع گرایی را منتقل کنند.

6.  نقد اجتماعی: رئالیسم اغلب به عنوان ابزاری برای نقد اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد و نویسندگان رئالیستی به نابرابری ها و مشکلات اجتماعی می پردازند.

اگه علاقه داشتی میتونی به این مطلب هم سر بزنی: شرحی بر مکتب ادبی رمانتیسم

معروف ترین آثار و نویسندگان رئالیستی

نویسندگان رئالیسم، با دقت و عمق به موضوعات اجتماعی، روانشناختی، و اخلاقی می پردازند و تلاش می کنند زندگی انسان را به صورت عینی و بدون دخالت احساسات یا خیالات نشان دهند. در ادامه به شاخص ترین آثار مکتب رئالیسم اشاره خواهیم کرد:

• انوره دو بالزاک – کمدی انسانی (La Comédie Humaine)
• گوستاو فلوبر – مادام بواری (Madame Bovary)
• لئو تولستوی – جنگ و صلح (War and Peace)
• فئودور داستایفسکی – جنایت و مکافات (Crime and Punishment)

شخصیت پردازی در رئالیسم

شخصیت ها در آثار رئالیستی معمولا از لحاظ روانشناسی پیچیده هستند و به گونه ای طراحی می شوند که خواننده بتواند به خوبی با آن ها همذات پنداری کند. این شخصیت ها نقاط قوت و ضعف دارند و از تحولات روانی و اجتماعی که بر اثر رویدادهای زندگیشان رخ می دهد، تاثیر می پذیرند. همچنین، نویسندگان تلاش می کنند انگیزه ها و تصمیم گیری های شخصیت ها را به شیوه ای واقعی و معقول نشان دهند.

برای توضیح بهتر شخصیت پردازی در مکتب رئالیسم، می توانیم شخصیت اما بواری از رمان مادام بواری نوشته گوستاو فلوبر را مثال بزنیم. این رمان یکی از برجسته ترین آثار رئالیستی است که با دقت به بررسی زندگی روزمره و روانشناسی پیچیده شخصیت اصلی می پردازد.

بررسی ویژگی های رئالیسم در رمان مادام بوآری

این رمان داستان اما بواری، زن جوانی از طبقه متوسط است که با پزشکی به نام شارل بواری ازدواج می کند. او که به شدت تحت تاثیر داستان های عاشقانه و خیالپردازی های رمانتیک است، از زندگی روزمره خود در یک روستای کوچک خسته می شود و به دنبال تجربه های عاشقانه و هیجان انگیز می رود. در نهایت، اما بوآری در پی دست نیافتن به خواسته هایش، دچار یأس و ناامیدی و مشکلات دیگر می شود.

فلوبر با دقت به توصیف زندگی اما و محیط اطراف او می پردازد. زندگی روستایی او، خانه داری، و روابطش با همسرش همگی به شکلی واقع گرایانه به تصویر کشیده شده اند. هیچ عنصر خیالی یا اغراق آمیزی در توصیف وضعیت او وجود ندارد. مشکلات روزمره و تکرار ملال آور زندگی، اما را از لحاظ روانشناختی به سمت یأس و ناامیدی سوق می دهد.

اما بواری یک شخصیت چندلایه است. او نه یک قهرمان کامل است و نه یک فرد کاملا فاسد. به عنوان یک زن که در آرزوهای رمانتیک خیالی خود غرق شده، او به دنبال عشق و هیجان است، اما واقعیت های زندگی اجتماعی و زناشویی به تدریج او را از این خواسته ها ناامید می کند. تضاد میان تخیلات و واقعیت های زندگی او یکی از عناصر اساسی رئالیسم در این رمان است که انگیزه ها و تصمیمات این شخصیت را برای مخاطب قابل درک می کند.

یکی از ویژگی های رئالیسم، نقد اجتماعی و توجه به مشکلات و تضادهای جامعه است. در رمان مادام بواری، فلوبر زندگی طبقه متوسط و روستایی را به شکلی انتقادی به تصویر می کشد. مشکلات اما بواری ناشی از انتظارات اجتماعی، فشارهای فرهنگی و محدودیت های اقتصادی است. او تلاش می کند از زندگی محدود خود فرار کند ولی جامعه و ساختارهای اجتماعی او را به مسیرهایی نادرست هدایت می کنند.

همچنین زبان رمان و دیالوگ های شخصیت ها به دور از هرگونه احساسات اغراق آمیز و تخیلی است. فلوبر از زبانی ساده و نزدیک به واقعیت استفاده می کند تا زندگی اما و مشکلاتش را بدون واسطه به مخاطب نشان دهد.

کلام آخر

مکتب ادبی رئالیسم در واکنش به احساسات اغراق آمیز و دنیای خیالی رمانتیسم، پدید آمد و تلاش کرد تا بازتاب دقیق و منطقی زندگی روزمره مردم باشد. رئالیسم به نویسندگان اجازه داد تا تضادهای طبقاتی، نابرابری های اجتماعی، و مشکلات زندگی واقعی را در قالب داستان هایشان نشان دهند و از این طریق توجه مخاطبان و جامعه را به مسائل مهم جلب کنند.