معرفی و تحلیل نمایشنامه پدر نوشته استریندبرگ

نمایشنامه پدر اثر آگوست استریندبرگ، یکی از برجسته ترین تراژدی های روان شناختی در تاریخ ادبیات نمایشی است که به مفاهیمی مثل قدرت، کنترل، جنسیت و بحران هویت می پردازد. این اثر در قالب کشمکشی غیرقابل کنترل میان سروان و همسرش لارا به تصویر کشیده می شود. در ادامه برای مطالعه تحلیل نمایشنامه پدر استریندبرگ همراه ما باشید.

خلاصه نمایشنامه پدر

نمایشنامه حول محور اختلاف میان سروان و لارا بر سر سرنوشت دخترشان، برتا، پیش می رود. سروان معتقد است که تربیت برتا در خانه ای پر از زن (لارا، مادرش و دایه) مناسب نیست و او باید در شهر بزرگ شود و تحت تربیت پدر قرار گیرد. اما لارا مخالفت کرده و می خواهد برتا را خودش بزرگ کند. لارا برای رسیدن به خواسته اش، زمانی که دکتر جدید به خانه می آید، داستان هایی سر هم می کند تا سروان را دیوانه جلوه دهد.

او حتی با ایجاد شک در ذهن سروان درباره ی اینکه آیا او پدر واقعی برتا است یا نه، او را به تردید و استیصال می کشاند. این شک ها و فشار روانی باعث می شود سروان به تدریج دچار بحران روانی شود. او متوجه می شود که لارا نامه های مربوط به پژوهش هایش را خوانده و مانع از ارسال آن ها شده است. سروان دیگر نمی تواند رفتار خود را کنترل کند و این وضعیت به اوج بحران می رسد.

لارا از این شرایط استفاده می کند و دکتر و دیگران (کشیش، سرباز، دایه) را متقاعد می کند که سروان سلامت عقل ندارد و باید به بیمارستان روانی فرستاده شود. در نهایت، سروان که از فشار شدید روانی و خیانت اطرافیان به ستوه آمده، سکته می کند. پس از مرگ او، لارا به خواسته اش می رسد و اختیار کامل سرنوشت برتا را به دست می آورد.

شخصیت ها در تحلیل نمایشنامه پدر

شخصیت سروان

در تحلیل نمایشنامه پدر، سروان نماینده ی ایده آل های مردانه ی سنتی است. او به اهمیت نقش پدر در تربیت فرزند اعتقاد راسخ دارد و در تلاش است که آینده ای بهتر برای برتا رقم بزند. در عین حال، او شخصیتی متزلزل دارد که به راحتی تحت تاثیر تردیدها و شایعات قرار می گیرد.

1. نقش عقلانیت در شخصیت سروان:
   سروان در نمایشنامه پدر استریندبرگ، با تکیه بر یکدندگی خود، برنامه ای روشن برای برتا دارد. سروان به دنبال قدرت مستقیم و منطقی است. او می خواهد تصمیم گیری درباره ی برتا را به عنوان حق پدری خود تثبیت کند. اما ضعف روانی او در مواجهه با فشارها و شایعات، باعث می شود تا سقوط کند. نویسنده این جنبه از شخصیت سروان را به عنوان شکستی در برابر حیله های لارا نمایش می دهد.
2. تاثیر روانی تردید:
   شک لارا درباره ی پدر واقعی بودن برتا، ضربه ی بزرگی به سروان می زند. این شک پایه های هویت پدری و قدرت روانی او را متزلزل می کند و او را به سمت جنون سوق می دهد.
3. نمایش فروپاشی شخصیت:
   سروان در طول نمایشنامه از شخصیتی قوی و منطقی به فردی ضعیف و آسیب پذیر تبدیل می شود. این تحول نماد شکست ایده آل های مردانه در برابر سازوکارهای جامعه ی زنانه و حیله گری های لارا است. پدر بودن سروان تنها نقطه ی اتکای او برای کنترل خانواده است. هنگامی که این هویت زیر سوال می رود، سروان به جای مقاومت، به درون بحران شک و ناامیدی سقوط می کند. این شک نشان دهنده ی شکنندگی قدرت مردانه سروان در مواجهه با ابهام و بی اعتمادی است.

شخصیت لارا

لارا در نمایشنامه پدر استریندبرگ، شخصیتی پیچیده و استراتژیک است که از ابزارهای روانی و اجتماعی برای رسیدن به اهدافش استفاده می کند. او نماینده ی نیرویی است که از کنترل عاطفی و زیرکی خود برای خلع قدرت سروان بهره می گیرد.

1. مادر کنترل گر:
   لارا تصویری از مادری است که می خواهد تسلط کامل بر فرزندش داشته باشد. او با تصمیمش برای دور نگه داشتن برتا از پدر، نقش خود را به عنوان تنها مرجع تربیتی برتا تثبیت می کند.
2. زیرکی و قدرت نفوذ:
   لارا با استفاده از داستان سرایی و القای تردید، قدرت روانی سروان را از بین می برد. این ویژگی ها او را به شخصیتی پیچیده و بسیار قوی تبدیل می کند، اما در عین حال مخاطب را با سوالاتی اخلاقی درباره ی رفتار او مواجه می کند. لارا فراتر از یک مادر است! او معمار اصلی روابط خانوادگی و تصمیم گیرنده ی واقعی خانه است. لارا نشان می دهد که قدرت زنانه، هرچند غیرمستقیم، می تواند تاثیرگذار و حتی نابودگر باشد. همانند این شخصیت را می توان کمابیش در شخصیت مگ در نمایشنامه ملکه زیبایی لینین دانست. مادری که برای کنترل زندگی دخترش، او را تحقیر می کند! برای مطالعه بیشتر تحلیل نمایشنامه ملکه زیبایی لینین می توانید وارد لینک شوید.
3. نبرد برای قدرت:
   لارا نه فقط برای برتا، بلکه برای کسب قدرت برتری بر سروان می جنگد. او با تبدیل محیط خانه به میدان نبرد، نقش سنتی مرد به عنوان سرپرست خانواده را کاملا معکوس می کند.

بررسی محتوا در تحلیل نمایشنامه پدر

تحلیل نمایشنامه پدر استریندبرگ نشان دهنده ی تقابل سنت های مردسالارانه و زنانگی سرکوب شده ای است که اکنون قدرت گرفته و به شدت واکنش نشان می دهد. در اینجا، خانه نمادی از میدان نبرد اجتماعی است، جایی که روابط خانوادگی و تربیتی به عرصه ی جنگ قدرت تبدیل شده اند.

سروان و لارا هر دو در پی تصاحب قدرت و کنترل هستند: سروان با تکیه بر جایگاه سنتی پدری، و لارا با استفاده از حیله و تسلط روانی. اما این نبرد به فروپاشی روابط خانوادگی منجر می شود و پرسشی تلخ درباره ی اخلاقیات قدرت و کنترل در خانواده به جا می گذارد.

در پایان نمایشنامه پدر استریندبرگ، هر دو طرف این نبرد شکست می خورند. مرگ سروان نمادی از فروپاشی قدرت مردانه است، اما پیروزی لارا نیز چیزی جز تلخی به همراه ندارد. با اینکه او کنترل کامل سرنوشت برتا را به دست می آورد، اما این موفقیت با از دست دادن همسر و احتمالا اعتماد دخترش همراه است. درنهایت تحلیل نمایشنامه پدر حکایت از آن دارد که تقابل میان سروان و لارا، نه به پیشرفت خانواده، بلکه به نابودی آن منجر می شود.