بررسی کتاب بتهوون، بی پرده: سرگذشت‌ نامه‌ای متفاوت برای عاشقان بتهوون

کتاب بتهوون، بی پرده نوشته جان سوشه سفری به زندگی یکی از تاثیرگذارترین آهنگسازان تاریخ، لودویگ فن بتهوون است. این اثر نه  تنها نبوغ موسیقایی او را به تصویر می کشد، بلکه چهره  ای انسانی از او ارائه می دهد. مردی که در میان رنج ناشنوایی و چالش  های زندگی شخصی، موسیقی  ای جاودانه خلق کرد. روایت بی پرده و بی واسطه کتاب، خواننده را با تنهایی ه پیروزی و الهامات این آهنگساز بزرگ همراه و تصویری ملموس از او ترسیم می کند. در ادامه به بررسی کتاب بتهوون، بی پرده که پاییز امسال با ترجمه امیرمهدی حقیقت  منتشر شده است، خواهیم پرداخت.

جان سوشه و انتخاب بتهوون

نویسنده کتاب بتهوون، بی پرده بخش هایی از زندگی آهنگساز مشهور، لودویگ فن بتهوون را به تصویر می کشد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. سوشه در مقدمه می آورد که کتاب را بیشتر از چشم فردی عاشق موسیقی بتهوون نوشته است تا یک موسیقی شناس و از نظر من نویسنده در جاهایی فراتر از فقط شیفته موسیقی بتهوون پیش رفته و در شخصیت بتهوون غرق شده است و همین است که اثر را بسیار دوس داشتنی تر از بسیاری سرگذشت نامه های دیگر می کند.

بخش هایی که سوشه بعد از چندین و چند بار عذرخواهی از عدم اطمینان خود با چاشنی طنز یا تلخی با جزئیات ذهن خود روایت می کند، برای من دلنشین ترین بخش های کتاب بتهوون، بی پرده هستند. نویسنده در یک لحظه موفق می شود خواننده را از فضای مکانیکی زندگی نامه های ملال آورِ معمول جدا کند و مانند دوستی با خواننده اثر وارد نقلی صمیمانه شود. بعد از خواندن چند بخش، خواننده به این راوی عادت می کند.

انگار در هر لحظه از زندگی بتهوون که خود سرشار از غصه و درد و هیجان است دیگر این اطمینان را دارد که لحظه ای خواهد رسید که می تواند نفسی تازه کند و با احساسات خود از خواندن این بخش روبرو شود و با نویسنده به این همه تلخی بخندد، نگران وضعیت آهنگساز شود و حتی در بخش هایی به نفع احساساتش که قطعا طرف بتهوون را می گیرند فرد بی تقصیری را لعن و نفرین کند. همین نقطه شاید بهترین زمان باشد برای این که اذعان کنم دقیقا به همین دلیل جای چنین کتابی میان تمام روایت ها از زندگی این هنرمند خالی بود.

⇐ مطالعه بیشتر: نگاهی به رمان پاییز فلوبر

تصویری از کودکی بتهوون

بعید به نظر نمی آید اگر بعضی خوانندگان از چنین رویکردی پس زده شوند اما مگر نه این که هزاران کتاب هستند که بتهوون را مست، زشت، بدجنس و عصبی تصویر می کنند. نویسنده با اشاره به کودکی بتهوون واقعا کمک عمیقی به شناخت او کرده است. در تمام طول خواندن کتاب که به لجبازی های بتهوون، بدخلقی هایش و دیوانگی هایش اشاره می شود، مدام به این فکر می کردم که او اما کسی است که از شش سالگی کنسرت اجرا می کند. پدرش، یوهان، از همان ابتدا که متوجه استعداد او در موسیقی شد، قصد داشت از طریق او پول دربیاورد و واقعا هم تا سالیان زیادی همین شد.

اعضای خانواده بتهوون همگی افرادی ضعیف، در بهترین حالت متوسط، الکلی و تنبل بودند. تا سالیان طولانی که بتهوون بزرگ تر شود مسئولیت خانواده به دوش بتهوون کودک و بعد هم نوجوان است و بارها و بارها می بینیم که همین خانواده همین که بتهوون می خواهد دور شود با مسائلشان باز او را برمی گردانند. آیا اصلا دلیل علاقه شدید بتهوون به پدربزگش که یک هفته پس از سه سالگی او از دنیا رفته بود، این نبوده که دنبال ردی از افتخار در خانواده اش می گشته؟ به قول سوشه، نمی دانیم.

بررسی کتاب بتهوون، بی‌ پرده

اما شاید روزها در خانه اش همزمان که دادزنان آواز می خوانده به تصویر پدربزگش زل می زده و از او تصور شخصی شبیه به خودش را می کرده و آرام می گرفته. البته که گفته می شود که واقعا پدربزرگ بتهوون نوازنده و شخصیتی قابل تحسین بوده است اما هر چه هم که بوده است، او کسی نیست که تا قرن ها بعد آثارش جاودانه باقی مانده اند. آن شخصیت، همان کودک ژولیده ای است که در کودکی اش هم دلیل مشخصی نیست که چرا مادرش، پدرش، یا اصلا هر بزرگتری به خود زحمت نمی داده تا ظاهرش را مرتب کند.

از نظر من، آن چیزی که هنرمند را از دیگر افراد متمایز می کند این است که خود را دقیقا همان طور که هست می شناسد، می پذیرد و با آن زندگی می کند و پس از آن، دیگر زندگی اش در این خلاصه می شود که آن تصویری که در طول سالیان قطعا تغییراتی هم می کند به ثبت برساند.

اگه به خرید کتاب بتهوون، بی پرده علاقه داشتی میتونی از طریق همین لینک اقدام کنی

هنری از دل سختی ها

زندگی لودویگ فن بتهوون از نگاه بسیاری غم انگیز و دردآورد است که حتما هست، اما به این خلاصه نمی شود.

شاید این که شنوایی اش، بیشترین چیزی که به آن نیاز دارد ضعیف و ضعیف تر می شود، این که هرگز در زندگی اش عشقی کامل و دوطرفه را تجربه نمی کند و نوشیدن الکل که از عادت های خانوادگی اش هم بوده و تا حد زیادی باعث مرگش شده و بسیاری دیگر ناراحت کننده باشد. اما یک چیز است که از همه این ها برای هنرمند ارزشمندتر است و دقیقا همان چیزی است که بتهوون تا لحظات آخر پیش از مرگش هم باور داشت که ممکن است به زندگی بازگرداندش: هنرش. که خودش هم در وصیت نامه ای که در جوانی اش نوشته به آن اشاره می کند.

بتهوون واقعی دربرابر بتهوونی خوش پوش، خوش رو و خوشبخت با موهایی مرتب و خانواده ای بانشاط در حالی که قطعات موسیقیایی اش چند ماهی پس از مرگش به دست فراموشی سپرده شده اند چنان بزرگ است که باعث می شود همه این خصوصیت ها که بی شک عالی و برای هر زندگی ای مورد نیاز هستند، مضحک به نظر بیایند و می شود گفت همین است قدرت هنر در برابر هر چیز دیگری.

اگه به خرید کتاب بتهوون، بی پرده علاقه داشتی میتونی از طریق همین لینک اقدام کنی

چرا باید کتاب بتهوون، بی پرده را در لیست مطالعه خود قرار دهیم؟

کتاب بتهوون، بی پرده از کودکی آهنگساز شروع می کند. جزئیات روحی و رویدادهای مربوط به زمان ساخت هر یک از قطعات بتهوون را می آورد که واقعا تجربه ی فوق العاده است اگر بعد از خواندن هر بخش به قطعه اشاره شده گوش بسپاردید. مترجم در پایان مقدمه تصویری آورده که با اسکن آن ارجاع داده می شوید به مجموعه ای از تمام آثار بتهوون که در کتاب به آن ها اشاره شده است که در واقع پلی لیستی در اسپاتیفای است که خود مترجم ساخته است.

مقدمه مترجم در بتهوون، بی پرده برای شخص من این اطمینان را آورد که چیزی جز عشق، محرک ترجمه این اثر نبوده است و همین باعث شد صندلی ای در کنار خود و سوشه برای مترجم به میز اضافه کنم تا حالا سه نفره بتوانیم هر چقدر که دلمان می خواهد بتهوون را ستایش کنیم.

نویسنده بخش هایی از زندگی نویسنده را بدون توجه به طولانی شدن آن ها یا هرچیز دیگری در کتاب بتهوون، بی پرده می آورد و معمولا این ها همان بخش هایی هستند که چنان تاثربرانگیزند که اشک به چشمان خواننده می آوردند مانند وصیت نامه هایلیگنشتادت که تمام متنش آورده شده و همانطور که نویسنده هم اشاره می کند می تواند بهترین توصیف کننده شخصیت بتهوون باشد.

همچنین جزئیاتی که مربوط به معشوقه های احتمالی بتهوون می شوند، با هزار حدس و گمان آورده شده است و این بهترین دلیل برای دوست داشتنی بودن کتاب بتهوون، بی پرده است که به جای ادعای تحلیل آثار یا پرداختن به مشاهیری که بتهوون با آن ها ملاقات کرده است، سعی کرده تا به عمیق ترین لایه های شخصیت او دست پیدا کند.

⇐ مطالعه بیشتر: تحلیل نمایشنامه آن زندگی که من به تو دادم

کلام آخر

در پایان بررسی کتاب بتهوون، بی پرده باید گفت اگر شما هم از ستایش کنندگان بتهوون هستید یا از مدافعین هنرمندانی که می شود با تمام کاستی های شخصیتی شان آن ها را پرستید، موسیقی را پخش کنید، صندلی ای برای خود بیاورید و کتاب بتهوون، بی پرده را باز کنید تا لذتی وصف نشدنی از خواندن زندگی یکی از عزیزترین هنرمندانی که تاکنون زندگی کرده اند را از راوی  سرگذشت نامه ای بشنوید که به صورت عجیبی این بار طرف شماست.